Przy narastającym procesie migracyjnym, który ma coraz większy wpływ na polski rynek pracy, pojawiła się konieczność kolejnych nowelizacji przepisów związanych z pobytem i pozwoleniem na pracę cudzoziemców. Z dniem 1 czerwca 2025 r. weszły w życie aż cztery ustawy, które mają realny wpływ na prawo migracyjne. Są to:
Wprowadzenie ich ma na celu zwiększenie kontroli nad przepisami migracyjnymi i jednocześnie dostosowanie ich do przepisów Unii Europejskiej. Ustawy oczywiście mają o wiele szerszy zakres, ale na potrzeby niniejszego artykułu skupię się głównie na aspektach związanych z legalizacją pobytu oraz pracy cudzoziemców na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Jakie zaszły kluczowe zmiany? Czy pojawiły się nowe obowiązki dla pracodawców? Na co należy zwrócić uwagę, żeby sprawnie i zgodnie z obowiązującym prawem zatrudnić cudzoziemca?
Wprowadzone od 1 czerwca zmiany w przepisach dążą z jednej strony przede wszystkim do uproszczenia procedur i usprawnienia załatwiania spraw w polskich urzędach, a z drugiej strony stanowią wprowadzenie skuteczniejszych narzędzi do ograniczenia nadużyć, jakie pojawiają się na polu zatrudniania cudzoziemców. Przepisy, które dotyczą przedsiębiorców, wynikają głównie z ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Istotne jest, że nie stosuje się ich do cudzoziemca, który jest przedsiębiorcą wpisanym do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, wykonywanej na podstawie umowy cywilnoprawnej w ramach jego działalności gospodarczej.
Kluczową zmianą, jaką wprowadzają nowe przepisy, jest pełna elektronizacja postępowania, która ma zasadniczo usprawnić kwestie proceduralne. W ten sposób załatwiane są wszystkie wnioski, czynności, przesyłane załączniki do wniosków i środki zaskarżenia. Wprowadzenie obowiązku systemu teleinformatycznego wiąże się z koniecznością założenia konta w systemie przez pracodawców i cudzoziemców. Odbywa się to przez portal praca.gov.pl. Wszelka korespondencja zwrotna będzie przesyłana również na skrzynkę dostępną w ramach założonego konta.
Ustawa ściśle określa zakres danych, jakie mają być podane oraz zasady uwierzytelnienia, a są to:
Minister właściwy do spraw pracymoże określić, w drodze rozporządzenia, wykaz państw, których obywatele posiadający zezwolenie na pracę nie są uprawnieni do wykonywania pracy w czasie pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach ruchu bezwizowego. Bierze się tu pod uwagę zagrożenie bezpieczeństwa i porządku publicznego przy wjeździe obywateli tych państw na terytorium obszaru państw Schengen.
Ponadto ustawa zmieniła przepis, w oparciu o który cudzoziemiec wjeżdżający na podstawie wizy wydanej w celu odwiedziny rodziny lub przyjaciół był uprawniony do wykonywania pracy. Obecnie nie ma takiego prawa.
Przesłankami odmowy udzielenia zezwolenia na pracę, według wprowadzonej ustawy, są:
Oraz te, które były dotąd jedynie uznaniowe, a stały się obligatoryjne:
Ponadto znika obowiązek przedstawiania przez starostę testu runku pracy oraz odrębne postępowanie w celu przedłużenia zezwolenia na pracę. Zamiast tego należy złożyć wniosek o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca w celu kontynuacji pracy na tym samym stanowisku lub w tym samym rodzaju pracy. Wreszcie, wprowadzono przepisy, które stanowią, że zezwolenie na pracę cudzoziemca na rzecz polskiego podmiotu powierzającego pracę cudzoziemcowi wydaje się na czas określony, nie dłuższy niż 1 rok w dwóch przypadkach. Pierwszym przypadkiem jest złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pracę przez polski podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi prowadzący działalność gospodarczą przez okres krótszy niż 1 rok. Drugim przypadkiem jest sytuacja, gdy czas pracy cudzoziemca nie będzie przekraczał 1/2 pełnego wymiaru czasu pracy lub 20 godzin tygodniowo.
Oświadczenie o powierzaniu pracy zastępuje dotychczasowe oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy. Składa się je wyłącznie elektronicznie za pośrednictwem portalu praca.gov.pl. Odmowa wpisu do ewidencji następuje w wypadku:
Regulacji kwestii pobytowych cudzoziemców na terenie Polski dotyczą przede wszystkim dwie wprowadzone ustawy. Mowa tutaj o ustawie o zmianie niektórych ustaw w celu wyeliminowania nieprawidłowości w systemie wizowym Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawie o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw. Zostały w nich uregulowane kwestie wjazdu oraz udzielania zezwoleń pobytowych cudzoziemcom. Można tu wymienić następujące aspekty będące przedmiotem regulacji:
Wprowadzono również nową definicję wyższych kwalifikacji zawodowych. Dotychczas obejmowała ona kwalifikacje poświadczone dyplomem uczelni wyższej, a od teraz wliczone zostają także do nich te zdobyte w wyniku doświadczenia zawodowego. Muszą być one porównywalne do tych uzyskanych po studiach 3-letnich lub 5-letnich, w zależności od wykonywanego zawodu.
Inną formą legalizacji pobytu jest wiza krajowa w celu wykonywania pracy przez cudzoziemców. Ustawa dotycząca zmian w systemie wizowym przewiduje szereg zmian, które dotyczą odmowy wszczęcia postępowania w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy i pracę. Zalicza się do nich sytuacje, w których:
pobytowych dla obywateli państw trzecich, wydanego przez inne państwo obszaru
Schengen, chyba że przebywając na podstawie tego dokumentu korzysta na terytorium RP z mobilności;
Ponadto w nowych przepisach wyłączono świadectwo ukończenia szkoły policealnej jako dokumentu potwierdzającego znajomość języka polskiego przez cudzoziemca ubiegającego się o udzielenie na czas nieoznaczony zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej. Celem ustawy jest także ukrócenie praktyki uzyskiwania wizy studenckiej przez cudzoziemców, których rzeczywistym celem pobytu jest świadczenie pracy lub emigracja na stałe, poprzez:
Wraz z ustawą o rynku pracy i służbach zatrudnienia wprowadzone zostały zmiany w przepisach, które mają usprawnić i uregulować prawidłowe działanie agencji zatrudnienia. W szczególności kluczowe wydaje się doprecyzowanie przepisów dotyczących nieprawidłowego outsourcingu. Chodzi tu o sytuację, w której podmioty, powierzając pracę cudzoziemcowi, będą kierowały go do wykonywania pracy na rzecz i pod kierownictwem innego podmiotu na innej podstawie niż umowa przewidująca wykonywanie pracy tymczasowej.
Drugą bardzo istotną zmianą jest wprowadzenie 2-letniego okresu karencji, to znaczy – prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie pośrednictwa pracy oraz pracy tymczasowej na rzecz cudzoziemców, od których wymagane jest posiadanie zezwolenia na pracę lub oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi (art. 6), będzie możliwe po 2 latach od wpisu do rejestru agencji zatrudnienia i świadczeniu usługi pośrednictwa pracy lub pracy tymczasowej. Dodatkowo, prowadzenie takiej działalności wymaga zmiany wpisu w rejestrze. Do wniosku o zmianę wpisu dołącza się wówczas odpowiednie oświadczenie, składane pod rygorem odpowiedzialności karnej. Agencji, które zostały założone przed wejściem w życie przepisów, czyli przed 1 czerwca 2025 r., nie dotyczy wymóg 2-letniej karencji.
Ponadto zwiększono wysokość opłaty za wpis lub zmianę wpisu do rejestru agencji zatrudnienia do 1000 zł oraz wprowadzony został katalog przypadków, gdy odmawia się wpisu do takiego rejestru określonemu podmiotowi. Dzieje się tak, między innymi, kiedy:
Nowe przepisy mają na celu przede wszystkim ochronę pracownika i nowe obowiązki nałożone na pracodawców wynikają właśnie z tego założenia. Nie oznacza to jednak tego, że nie wiążą się one również z nowymi uprawnieniami dla pracodawców, które mają usprawnić weryfikację pracowników. Do tej grupy należą nowe przepisy w zakresie danych osobowych. Dają one wyraźną możliwość pozyskania danych osobowych oraz kopii dokumentów w celu potwierdzenia tożsamości i uprawnienia do zatrudnienia przed rozpoczęciem pracy. Co więcej – pracodawca może żądać od cudzoziemca dokumentu pobytowego przez cały okres wykonywania pracy! Nowe przepisy dają też możliwość przechowywania przez pracodawcę tych dokumentów w trakcie zatrudnienia oraz 2 lata po zakończeniu zatrudnienia, chyba że inne przepisy przewidują dłuższy okres – dzieje się tak np. w wypadku umów o pracę.
Wracając jednak do tematu ochrony pracownika i przeciwdziałaniu jego wyzyskowi warto odnotować kolejne obowiązki pracodawcy, które są następujące:
Ponadto każdy podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi ma obowiązek pisemnie powiadomić wojewodę (który udzielił zezwolenia) o utracie pracy przez cudzoziemca w terminie 15 dni.
Ustawa o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wprowadza dość kluczową dla wielu pracodawców nowość – możliwość kontroli bez zapowiedzi oraz kontroli krzyżowych z ramienia Państwowej Inspekcji Pracy i Straży Granicznej. Co to oznacza w praktyce? To proste, będzie można przeprowadzać dwie kontrole w tym samym czasie.
Drugą dość istotną zmianą jest zwiększenie widełek dla stosowanych kar grzywny. Aktualne przepisy prezentują się w następujący sposób:
Potencjalne kary uległy wyraźnemu wzrostowi, co z pewnością ma odwodzić od nieuczciwych praktyk. Wprowadzenie niezapowiedzianych i krzyżowych kontroli, dodatkowe regulacje prawne dotyczące nieprawidłowego outsourcingu, zwiększenie obowiązków pracodawców – to tylko niektóre powody, dla których warto zadbać o przygotowanie swojej działalności i dostosowanie jej przede wszystkim do bieżących przepisów. Zdecydowanie powinno się zasięgnąć pomocy z odpowiednią do tego przygotowaną kancelarią prawną, aby uchronić swoją firmę przed wysokimi kosztami grzywny oraz sprawami sądowymi, które również mogą grozić w wyniku zaskarżenia ze strony pracowników. Wprowadzone 1 czerwca 2025 r. przepisy są bogatym uzupełnieniem dotychczasowych, a także stanowią ważne zmiany, z którymi koniecznie powinno zapoznać się każde przedsiębiorstwo zatrudniające cudzoziemców.
Potrzebujesz pomocy prawnej związanej z tematem tego artykułu? Chcesz przekonać się czy będziemy potrafili Ci doradzić? Skontaktuj się z nami lub umów na bezpłatną wstępną konsultację online!
