Do Sejmu wpłynął niedawno projekt[1] zmian w Ustawie o prawach konsumenta z dnia 30 maja 2014 r. (Dz. U. z 2020 r. poz. 287 oraz z 2021 r. poz. 2105). Ustawa wdraża m.in. tzw. Dyrektywę towarową[2], która przewiduje istotną zmianę w zakresie obowiązywania przepisów dotyczących rękojmi oraz gwarancji konsumenckiej. Wejście w życie tych przepisów oznacza niemałą rewolucję dla przedsiębiorców, w tym przedsiębiorców z branży e-commerce, a także dla konsumentów. Już niedługo bowiem do sprzedaży konsumenckiej zastosowanie znajdą nowe przepisy, a nie, jak dotychczas- przepisy kodeksu cywilnego.
Nowe przepisy zastosujemy do umów zawieranych z konsumentem:
Zastosowania nie będą miały już natomiast przepisy rękojmi za wady przy sprzedaży, które znajdują się w kodeksie cywilnym (art.43a projektu). Nowych przepisów nie stosuje się przy tym do towaru, który służy wyłącznie jako nośnik treści cyfrowej.
Projekt ustawy wprowadza nową definicję w zakresie zgodności towaru z umową i definicja ta ma charakter pozytywny[3].
Zgodnie z projektowanym art. 43b. 1 Projektu towar jest zgodny z umową, jeżeli zgodne z umową pozostają w szczególności jego:
1) opis, rodzaj, ilość, jakość, kompletność i funkcjonalność, a w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi – również kompatybilność, interoperacyjność i dostępność aktualizacji;
2) przydatność do szczególnego celu, do którego jest potrzebny konsumentowi, o którym konsument powiadomił przedsiębiorcę najpóźniej w momencie zawarcia umowy i który przedsiębiorca zaakceptował.
Zgodnie z ust.2 tego przepisu, towar, aby został uznany za zgodny z umową, powinien:
1) nadawać się do celów, do których zazwyczaj używa się towaru tego rodzaju, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawa, norm technicznych lub dobrych praktyk;
2) występować w takiej ilości i mieć takie cechy, w tym trwałość i bezpieczeństwo, a w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi – również funkcjonalność i kompatybilność, jakie są typowe dla towaru tego rodzaju i których konsument może zasadnie oczekiwać, biorąc pod uwagę charakter towaru oraz publiczne zapewnienie złożone przez przedsiębiorcę, jego poprzedników prawnych lub osoby działające w ich imieniu, w szczególności w reklamie lub na etykiecie, chyba że przedsiębiorca wykaże, że:
a) nie wiedział o danym publicznym zapewnieniu i oceniając rozsądnie, nie mógł o nim wiedzieć,
b) przed zawarciem umowy publiczne zapewnienie zostało sprostowane z zachowaniem warunków i formy, w jakiej publiczne zapewnienie zostało złożone, lub w porównywalny sposób,
c) publiczne zapewnienie nie miało wpływu na decyzję konsumenta o zawarciu umowy;
3) być dostarczany z akcesoriami i instrukcjami, których dostarczenia konsument może rozsądnie oczekiwać;
4) być takiej samej jakości jak próbka lub wzór, które przedsiębiorca udostępnił konsumentowi przed zawarciem umowy, i odpowiadać opisowi takiej próbki lub takiego wzoru.
Pomimo zasadniczej zmiany w charakterze definicji „zgodności towaru z umową” wskazać należy, że ustawa nieco rozszerza te przesłanki, które znamy już z kodeksu cywilnego. Jako nowość możemy przede wszystkim zwrócić uwagę na „towar z elementami cyfrowymi”, w stosunku do którego wprowadzono nowe przesłanki, nieznane na gruncie dotychczasowych przepisów. Zgodnie z definicją wprowadzaną przez projekt towar z elementami cyfrowymi oznacza towar zawierający treść cyfrową lub usługę cyfrową lub z nimi połączony w taki sposób, że brak treści cyfrowej lub usługi cyfrowej uniemożliwiłby jego prawidłowe funkcjonowanie.
Dodatkowo, do towarów z elementami cyfrowymi stosujemy odpowiednio przepisy projektu ustawy dotyczące zgodności z umową treści lub usługi cyfrowej w zakresie aktualizacji.
Zgodnie z tymi przepisami przedsiębiorca informuje konsumenta o aktualizacjach, w tym dotyczących zabezpieczeń, niezbędnych do zachowania zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową oraz dostarcza je konsumentowi przez czas:
1) dostarczania treści cyfrowej lub usługi cyfrowej określony w umowie, na podstawie której dostarczanie następuje w sposób ciągły, lub
2) zasadnie oczekiwany przez konsumenta, uwzględniając rodzaj i cel treści cyfrowej lub usługi cyfrowej oraz okoliczności i charakter umowy, jeżeli umowa przewiduje dostarczanie treści cyfrowej lub usługi cyfrowej jednorazowo lub częściami.
Przedsiębiorca nie ponosi odpowiedzialności za brak zgodności towaru z umową w zakresie, o którym mowa w ust. 2 lub 3 art. 43b, jeżeli konsument został wyraźnie poinformowany, że konkretna cecha towaru odbiega od wymogów zgodności z umową określonych w ust. 2 lub 3, oraz najpóźniej w chwili zawarcia umowy, wyraźnie i odrębnie zaakceptował brak konkretnej cechy towaru. Przedsiębiorcy będą musieli zatem każdorazowo wyraźnie informować konsumenta o powyższych okolicznościach, a konsument będzie musiał daną wadę zaakceptować.
W przypadku niewłaściwego zamontowania towaru przedsiębiorca będzie ponosić odpowiedzialność za brak zgodności towaru z umową wynikający z niewłaściwego zamontowania towaru, jeżeli:
1) zostało ono przeprowadzone przez przedsiębiorcę lub na jego odpowiedzialność;
2) niewłaściwe zamontowanie przeprowadzone przez konsumenta było wynikiem błędów w instrukcji dostarczonej przez przedsiębiorcę lub osobę trzecią.
W zakresie aktualizacji, w przypadku towarów z elementami cyfrowymi, jeżeli konsument nie zainstaluje w rozsądnym czasie aktualizacji dostarczonych przez przedsiębiorcę zgodnie przepisami, przedsiębiorca nie ponosi odpowiedzialności za brak zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową wynikający wyłącznie z braku aktualizacji, jeżeli:
1) poinformował konsumenta o aktualizacji i konsekwencjach jej niezainstalowania;
2) niezainstalowanie lub niewłaściwa instalacja aktualizacji nie wynikały z błędów w instrukcji instalacji dostarczonej przez przedsiębiorcę.
Przedsiębiorca, aby być zwolnionym z odpowiedzialności, musi zatem wypełnić obowiązek informacyjny i dbać o to, aby instrukcja instalacji była poprawna.
Przedsiębiorca będzie ponosił odpowiedzialność za brak zgodności towaru z umową, który:
W tym zakresie ustawa przewiduje także domniemanie, że brak zgodności towaru z umową, który ujawnił się przed upływem dwóch lat od dostarczenia towaru, istniał w chwili jego dostarczenia, o ile nie zostanie udowodnione inaczej lub domniemania tego nie można pogodzić ze specyfiką towaru lub charakterem braku zgodności z umową.
Jeżeli jednak przedsiębiorca podstępnie zataił wadę towaru to przedsiębiorca nie może powoływać się upływ terminu do stwierdzenia braku zgodności towaru z umową.
W przypadku towarów z elementami cyfrowymi dostarczanych w sposób ciągły odpowiedzialność kształtuje się nieco inaczej- przedsiębiorca odpowiada za brak zgodności z umową, jeżeli został on ujawniony w czasie, gdy treści lub usługi cyfrowe miały być dostarczane. Okres ten nie może być jednak krótszy niż dwa lata od momentu dostarczenia towaru.
W ramach nowych przepisów (art. 43d Projektu) konsumentowi przysługują dwa podstawowe uprawnienia: do żądania naprawy lub wymiany towaru. W przypadku sformułowania przez konsumenta danego żądania przedsiębiorcy przysługują kontruprawnienia, polegające na tym, że może on wybrać wbrew żądaniu konsumenta naprawę lub wymianę, jeżeli doprowadzenie do zgodności towaru z umową w sposób wybrany przez konsumenta jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów (w szczególności biorąc pod uwagę okoliczności sprawy, znaczenie braku zgodności towaru z umową, wartość towaru, nadmierne niedogodności dla konsumenta powstałe wskutek zmiany sposobu lub odmowy doprowadzenia towaru do zgodności z umową). Jeżeli naprawa oraz wymiana są niemożliwe albo nadmiernie kosztowne przedsiębiorca może odmówić spełnienia żądań konsumenta.
Odnośnie terminu dokonania naprawy lub wymiany ustawa nie przewiduje tutaj sztywnych terminów. Naprawa lub wymiana powinna być dokonana w rozsądnym czasie i bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta. Wszelkie koszty związane z naprawą lub wymianą ponosi przedsiębiorca. Są to w szczególności następujące koszty:
– opłat pocztowych;
– przewozu;
– robocizny;
– materiałów.
Powyższe wyliczenie nie ma charakteru zamkniętego. Na gruncie zmienianych przepisów należy przyjąć, że przedsiębiorca poniesie wszelkie koszty związane z reklamacją. Przedsiębiorca zobowiązany jest także do odbioru towaru od konsumenta na swój koszt oraz demontażu i ponownego montażu towaru. W przypadku wymiany konsument nie będzie natomiast zobowiązany do zapłaty za zwykłe korzystanie z towaru, który następnie został wymieniony.
Nowa ustawa przewiduje także możliwość złożenia przez konsumenta oświadczeń odstąpieniu od umowy lub oświadczenia o obniżeniu ceny. Takie oświadczenie może zostać złożone w przypadku niezgodności towaru z umową w następujących przypadkach (art.43e Projektu):
1) przedsiębiorca odmówił doprowadzenia towaru do zgodności z umową albo nie doprowadził towaru do zgodności z umową;
3) brak zgodności towaru z umową występuje nadal, mimo że przedsiębiorca próbował doprowadzić towar do zgodności z umową;
4) brak zgodności towaru z umową jest na tyle istotny, że uzasadnia natychmiastowe obniżenie ceny albo odstąpienie od umowy;
5) z oświadczenia przedsiębiorcy lub okoliczności wyraźnie wynika, że nie doprowadzi on towaru do zgodności z umową w rozsądnym czasie lub bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta.
Obniżenie ceny dokonywane jest proporcjonalnie do wartości towaru niezgodnego z umową do wartości towaru zgodnego z umową. Przedsiębiorca ma przy tym 14 dni na zwrot obniżonej ceny. Termin ten będzie liczony od dnia otrzymania oświadczenia konsumenta o obniżce ceny.
Projekt ustawy dopuszcza odstąpienie od umowy wyłącznie w takiej sytuacji, kiedy niezgodność towaru z umową ma charakter istotny. Ustawa przewiduje przy tym domniemanie, że niezgodność towaru z umową jest istotna. To przedsiębiorca będzie zatem musiał wykazać, że dana niezgodność towaru z umową ma charakter nieistotny i nie uprawnia konsumenta do odstąpienia od umowy.
Co do zasady uprawnienia konsumenta dotyczy wyłącznie towarów niezgodnych z umową, jeżeli jednak zamówienie (umowa) dotyczy większej ilości towarów, z czego niektóre są z umową zgodne to w odniesieniu do towarów zgodnych z umową konsument może także odstąpić od umowy, pod warunkiem, że nie można rozsądnie oczekiwać, aby konsument zgodził się zatrzymać wyłącznie towary zgodne z umową. W takim wypadku konsument zwraca towar przedsiębiorcy niezwłocznie, przy czym koszty zwrotu pokrywa przedsiębiorca. Przedsiębiorca ma wówczas także 14 dni na zwrot ceny, a termin liczy się od otrzymania towaru lub dowodu jego nadania. Zwrot pieniędzy następuje takim samym sposobem zapłaty, jakiego użył konsument. Konsument może także wyrazić zgodę na inny sposób zwrotu, jednak nie może się to wiązać dla niego z dodatkowymi kosztami. Konsument może także wstrzymać się z zapłatą ceny do czasu wykonania przez przedsiębiorcę obowiązków wynikających z rękojmi.
Projekt ustawy przewiduje także minimalny poziom ochrony, jaki powinien wynikać z gwarancji. Gwarancja nie może przewidywać warunków wymiany lub naprawy, które byłyby mniej korzystne dla konsumenta niż te przewidziane w projektowanych przepisach. Jeżeli postanowienia gwarancji są mniej korzystne niż w przepisach to takie postanowienia będą bezskuteczne, chyba że oświadczenie gwarancyjne złożone w reklamie przed zawarciem umowy zostało sprostowane z zachowaniem warunków i formy, w jakiej reklama została przeprowadzona, lub w porównywalny sposób (art.43g Projektu).
Powyższe przepisy rozszerzają uprawnienia konsumenckie i oznaczają dodatkowe obowiązki dla przedsiębiorców. Dodatkowo, każdy przedsiębiorca z branży e-commerce powinien dokonać przeglądu swoich regulaminów sprzedaży, formularzy, powiadomień oraz stosowanych praktyk w celu dostosowania ich do zmienianych przepisów. Oczywiście najlepiej poczekać na ostateczny kształt ustawy, aby mieć pewność co do tego, jak będą brzmiały przepisy. Zwłaszcza, że powyższe zmiany nie są jedynymi, które ustawodawca szykuje dla branży e-commerce.
Podobał Ci się ten artykuł? Przeczytaj o projekcie zmian w ustawie prawo własności przemysłowej tutaj.
Jeśli chcesz być na bieżąco z tym, co robimy zaobserwuj nasz profil na Linkedin. Piszemy tylko o sprawach ważnych dla przedsiębiorców.
[1] https://sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/druk.xsp?nr=2425
[2] tzw. SGD, dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/771 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów sprzedaży towarów, zmieniającej rozporządzenie (UE) 2017/2394 oraz dyrektywę 2009/22/WE oraz uchylającej dyrektywę 1999/44/WE (Dz. Urz. UE L 136 z 22.05.2019, str. 28 oraz Dz. Urz. UE L 305 z 26.11.2019, str. 63).
[3] Dotychczasowe przepisy kodeksu cywilnego definiowały brak zgodności towaru z umową, który był określany jako „wada” (556(1) kodeksu cywilnego), tj. np. brak właściwości wskazanej w umowie, wydanie w stanie niezupełnym itp.
